جواب فعالیت فصل 3 علوم هفتم

گام به گام علوم هفتم فصل سوم

گام به گام علوم هفتم / فصل 3 :: اتم ها الفبای مواد / جواب سوالات و فعالیت های درس سوم علوم هفتم | پاسخ سوالات آزمایش کنید و اطلاعات جمع آوری کنید و فعالیت صفحه ۱۴ و ۱۵ و ۱۶ و ۱۷ و ۱۸ و ۱۹ و ۲۰ و ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ و ۲۴ درس ۳ علوم تجربی پایه هفتم متوسطه

فعالیت صفحه 14 علوم هفتم

فهرستی از موادی را که می‌شناسید، تهیّه، و درباره آن در کلاس گفت‌وگو کنید.
پاسخ: آب، چوب، پلاستیک، شیشه، فلز، پارچه، سنگ، نفت خام، کاغذ، پشم و …
1- چه تعداد ماده دیگر می‌شود به فهرست شما اضافه کرد؟
پاسخ: خیلی زیاد، مواد موجود در جهان زیاد هستند.
2- تصور کنید که هیچ یک از این مواد را در اختیار نداشته باشید؛ در این صورت زندگی چگونه خواهد بود؟
پاسخ: انسان در زندگی نیاز های بسیاری دارد که تامین آنها بدون وجود مواد غیر ممکن است. در نتیجه بدون مواد زندگی برای انسان امکان پذیر نخواهد بود.

همگام درس ، HamGamDars.com

اطلاعات جمع‌آوری کنید صفحه 15 علوم هفتم

در یک فعّالیت گروهی درباره کاربرد های چند ماده پرمصرف در زندگی روزانه تحقیق و نتیجه را به صورت یک روزنامه دیواری به کلاس ارائه کنید
آهن: صنایع اتومبیل، ساختمان، بسته بندی، کشتیرانی، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، حمل و نقل ریلی، صنایع نفت و گاز، تجهیزات الکتریکی، تجهیزات و وسایل آشپزخانه.
چوب: صنعت حمل و نقل (کشتی سازی)، بسته‌بندی، کاغذ سازی، ابریشم و چرم مصنوعی، پارچه بافی، ساخت ابزار موسیقی، صنایع چوبی و…
شیشه: وسایل تزیینی، ظروف آزمایشگاهی و ظروف آشپزخانه، آینه سازی، صنایع نشکن، صنایع یخچال سازی، میز های شیشه‌ای، در و پنجره ساختمان.
نفت خام: سوخت‌ های گرمایشی، سوخت ماشین‌ های درون سوز، حلال‌ها، روغن‌ های روان‌ساز، مواد اولیه صنایع شیمیایی و پتروشیمی، آسفالت و قیر.
پلاستیک: صنایع الکتریکی و الکترونیکی، صنایع شیمیایی، صنایع غذایی و بهداشتی، وسایل پزشکی، صنایع داروسازی، اسباب بازی و کالا های ورزشی و…

فعالیت صفحه 15 علوم هفتم

الف) با دقت به شکل زیر نگاه کنید و درباره برداشت خود از این شکل در کلاس گفت‌وگو کنید.

پاسخ: دانشمند سمت راست معتقد است که می‌توان ماده را بصورت مستقیم به ذره‌ های ریز و مشخص تقسیم کرد، اما دانشمند سمت چپ معتقد است که می‌توان ماده را به چند قسمت تقسیم کرده و سپس هر قسمت را به قسمت‌ های ریزتر تقسیم نمود. این روند به صورت پایان ناپذیری ادامه دارد و معلوم نیست ن های تاً به چه اجزایی می‌توان رسید.
ب) هر یک از این دو نفر درباره ماده و ذره‌ های ریزتر تشکیل دهنده آن تصوّراتی دارند. شما چه فکر می‌کنید؟
پاسخ: می‌توان ماده را در چند مرحله تقسیم نمود، اما این تقسیم جایی پایان می‌پذیرد و می‌توان به ذرات ریزتری رسید که دیگر تقسیم نمی‌شوند.

جواب فعالیت صفحه ۱۵ علوم هفتم

فعالیت صفحه 16 علوم هفتم

1- چند حبه قند بردارید و روی یک پارچه قرار دهید. آنها را با ضربه زدن به چند تکه ریز تبدیل کنید. ضربه زدن را آن قدر ادامه دهید تا پودر قند به دست آید.
2- همه پودر قند را بردارید و داخل یک لیوان آب بریزید و آن را هم بزنید تا حل شود.

3- آیا مطمئنید که تمام ذره‌ های قند را برداشته‌اید؟(درستی پاسخ خود را به کمک یک ذره‌بین بررسی کنید).
پاسخ: به کمک ذره‌بین مشخص می‌شود که تعدادی از ذره‌ های قند روی پارچه باقی مانده است.
4- آیا ذره‌ های قند در آب قابل دیدن‌اند؟ آیا آنها داخل لیوان وجود دارند یا از بین رفته‌اند؟
(آزمایشی برای بررسی ادعای خود پیشنهاد کنید.)
پاسخ: ذره‌ های قند در آب قابل دیدن نیستند، اما از بین نرفته‌اند و در میان ذرات آب پخش شده‌اند، به عبارت دیگر قند در آب حل شده است. برای بررسی ادعایمان می‌توانیم مزه آب خالص را با آب درون این لیوان مقایسه کنیم. متوجه می‌شویم که آب این لیوان شیرین است، اما آب خالص شیرین نیست.

همگام درس ، HamGamDars.com

فکر کنید صفحه 16 علوم هفتم

همان‌طور که می‌دانید، بخار آب موجود در هوای اتاق را نمی‌بینیم؛ اما، می‌دانیم که بخار آب در هوای اتاق وجود دارد. آزمایشی پیشنهاد کنید که وجود آن را نشان دهد.
جواب : درون یک پارچ استیل که دیواره بیرونی آن خشک است مقداری آب می‌ریزیم. سپس چند قطعه یخ در آن اضافه می‌کنیم. بعد از مدتی، قطره‌ های آب روی دیواره بیرونی پارچ تشکیل می‌شوند. بخار آب موجود در هوا در اثر مجاورت با پارچ آب یخ، گرمای خود را از دست می‌دهد تا با پارچ هم دما شود. بخار با از دست دادن گرما، به آب تبدیل می‌شود و قطرات آب، روی جداره خارجی پارچ تشکیل می‌شود. بنابراین نتیجه می‌گیریم که بخار آب در هوای اتاق وجود دارد.

فعالیت صفحه 17 علوم هفتم

1- برای این فعّالیت، مسابقه زیر را انجام دهید.
الف) ابتدا به گروه‌ های مختلف تقسیم شوید. هر گروه با ابزار داده شده، پنج گلوله خمیری طوری درست کند که یکی از گلوله‌ها بدون هسته و چهار تای دیگر دارای هسته باشند. دقت کنید که جنس هسته‌ها متفاوت باشند.

ب) گلوله‌ها را شماره گذاری، و مشخصات هر یک را برای خود یادداشت کنید.
پ) هر گروه، گلوله‌ های خود را با گروه دیگر مبادله کند و از آن گروه بخواهد که به کمک ابزار موجود و با چند آزمایش، ساختار و درون گلوله‌ها را پیش‌بینی کند.
ت) در پایان از گروه همکار خود بخواهید میزان درستی پاسخ‌ های شما را مشخص کند.
2- گلوله‌ها را مانند شکل با یک چاقو دو قسمت کنید و ساختار آنها و جنس هسته‌ها را با مشاهده مستقیم، مشخص و یادداشت کنید.
– پاسخ‌ های قبلی خود را که از راه مشاهده غیر مستقیم به دست آورده بودید با این مشاهدات مقایسه کنید.
جواب :
ابتدا خلال را از وسط گلوله ها عبور می دهیم درصورت عبور خلال از داخل گلوله نتیجه می
گیریم گلوله هسته ندارد به کمک سیم و لامپ و باتری یک مدار درست می کنیم و گلوله های هسته
دار را از طریق سوراخ های ی که توسط خلال ایجاد شده در مدار قرار می دهیم اگر رسانا باشد لامپ
روشن می شود گلوله های ی که هسته فلزی دارند را به آهن ربا نزدیک می کنیم درصورت جذب
می فهمیم جنس هسته از آهن است گلوله های ی که رسانا نباشند هسته شیشه ای یا چوبی دارند
که گلوله با هسته چوبی سبکتر است

فعالیت صفحه ۱۷ علوم هفتم

آزمایش کنید صفحه 18 علوم هفتم

1- مقداری کربن (زغال)، گوگرد، یک تکه سیم مسی و یک میخ آهنی بردارید. ویژگی ظاهری این عنصرها را یادداشت کنید؛ سپس با یک چکش روی آنها ضربه بزنید. مشاهدات خود را بنویسید.
جواب : کربن (ذغال): جامد سیاه رنگ – گوگرد: جامدی با رنگ زرد کم رنگ – سیم مسی: جامد نسبتاً قرمز رنگ
میخ آهنی: فلز نقره‌ای براق مایل به خاکستری که در مجاورت هوا به رنگ قرمز یا قهوه‌ای در می‌آید.
کربن و گوگرد در اثر ضربه چکش خرد می‌شوند. سیم مسی به راحتی خم می‌شود و میخ آهنی به سختی تغییر شکل می‌دهد.

2– یک مدار الکتریکی درست کنید و با استفاده از آن، رسانایی الکتریکی میخ آهنی، پوش‌برگ (فویل) آلومینیمی، گوگرد و زغال را بررسی کنید. مشاهدات خود را بنویسید.
جواب : از این مشاهدات نتیجه می‌شود میخ آهنی و فویل آلومینیمی، رسانایی الکتریکی بالایی دارند، اما گوگرد نارسانا است و رسانایی الکتریکی کربن کم است.

همگام درس ، HamGamDars.com

فکر کنید صفحه 19 علوم هفتم

دانش آموزی با استفاده از نتایج آزمایش‌ های بالا، برخی از ویژگی‌ های مواد را در دو گروه جداگانه در جدول زیر نوشته است. با بررسی آن به پرسش‌ها پاسخ دهید.

الف) جدول را کامل کنید.
ب) برای هر یک از گروه‌ها یک عنوان انتخاب کنید.
جواب : گروه (1): رسانا / گروه (2): نارسانا
پ) اگر بخواهید عنوان فلز و نافلز را به گروه‌ های بالا نسبت دهید، کدام واژه را به گروه (1) و کدام را به گروه (2) نسبت می‌دهید.
جواب : گروه (1): فلز / گروه (2): نافلز
ت) عنصر های زیر را در دو گروه فلز و نافلز طبقه بندی کنید.
«نقره، آلومینیم، طلا، کربن، گاز نیتروژن، گاز اکسیژن، مس، آهن، گوگرد»
جواب : فلزها: نقره، آلومینیم، طلا، مس، آهن / نافلزها: کربن، گاز نیتروژن، گاز اکسیژن، گوگرد

فعالیت صفحه 20 علوم هفتم

1- با توجه به شکل‌ های زیر به پرسش‌ های مطرح شده، پاسخ دهید:

الف) مشخص کنید که هر یک از شکل‌ها نشان دهنده ساختار اتمی کدام یک از مواد زیر است: «عنصر فلز، عنصر نافلز و ترکیب»
جواب : شکل (1): عنصر نافلز شکل (2): ترکیب شکل (3): عنصر فلز
ب) یک تعریف مناسب برای ترکیب ارائه کنید.
جواب : ماده‌ای که از پیوند دو یا چند نوع اتم به وجود می‌آید، ترکیب نام دارد.
2- پیش‌بینی کنید موادی که مصرف می‌کنیم یا با آنها سروکار داریم، عنصرند یا ترکیب. برای پیش‌بینی خود دلیل بیاورید.
جواب : بیشتر موادی که مصرف می‌کنیم، ترکیب هستند؛ زیرا تعداد عنصرها محدود است و تعداد موادی که اطراف ما هستند، بسیار بیشتر از عنصرها است. بنابراین اکثر آنها ترکیب هستند. دلیل دیگر این امر آن است که اکثر عنصرها به راحتی با برخی عنصر های دیگر پیوند داده و به ترکیب تبدیل می‌شوند. بنابراین اکثر عنصرها در طبیعت به صورت ترکیب وجود دارند.

فکر کنید صفحه 21 علوم هفتم

شکل‌ های زیر ساختار اتمی 3 عنصر را نشان می‌دهند. با توجه به آنها، چند ویژگی کلی برای عنصرها و اتم‌ها بنویسید.

جواب :
1- اندازه اتم‌ های عنصر های مختلف با هم متفاوت است.
2- اتم‌ های هر عنصر دارای الکترون، پروتون و نوترون است.
3- همه اتم‌ها هسته دارند.
4- پروتون‌ها و نوترون‌ها درون هسته و الکترون‌ها در اطراف هسته قرار دارند.
5- تعداد الکترون‌ها، پروتون‌ها و نوترون‌ها در اتم‌ های عناصر مختلف، متفاوت است.
6- در اتم‌ های هر عنصر تعداد الکترون‌ها با تعداد پروتون‌ها برابر است.

آزمایش کنید صفحه 22 علوم هفتم

5 گرم شکر، آب و هوا را با استفاده از ترازو بردارید. با مشاهده حجم این سه ماده، درستی پاسخ‌ های خود را بررسی کنید (برای وزن کردن هوا از توپ والیبال، فوتبال یا بسکتبال استفاده کنید).
جواب : 5 گرم شکر کمتر از 5 گرم آب حجم اشغال می‌کند و حجم 5 گرم آب نیز کمتر از حجم 5 گرم هوایی است که درون توپ جای گرفته (حجم 5 گرم هوا برابر با حجم توپ است). بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ذرات شکر نزدیک‌تر به هم قرار گرفته‌اند و فشرده‌تر هستند. فاصله ذرات آب نسبت به هم بیشتر از ذرات شکر است و ذرات هوا نیز نسبت به ذرات آب، در فاصله بیشتری از هم قرار دارند.

آزمایش کنید صفحه 22 علوم هفتم

وسایل و مواد: سرنگ، چوب پنبه (پلاستیک)، وزنه، گیره، پایه، آب و شن
روش آزمایش
1- 3/4 حجم یکی از سرنگ‌ها را از آب و دیگری را از شن پر کنید.
2- با کشیدن پیستون، داخل سرنگ سوم به همان مقدار هوا وارد کنید.
3- نوک سرنگ‌ها را با درپوش آن محکم ببندید ( یا در یک چوب پنبه با پلاستیک فرو برید و با خمیر بازی دور آن را محکم ببندید تا تمام درزها گرفته شود).
4- سرنگ‌ها را با استفاده از گیره محکم ببندید و روی هر کدام، یک وزنه با جرم یکسان قرار دهید (یا با کف دست سرنگ را به سمت پایین فشار دهید).
5- مشاهدات خود را بنویسید. از این مشاهدات چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
جواب : مشاهده می‌شود که حجم هوای داخل سرنگ کم می‌شود اما حجم شن و حجم آب تغییر نمی‌کند. از این آزمایش نتیجه می‌گیریم که می‌توان یک گاز را به راحتی متراکم کرد و حجم آن را کاهش داد اما نمی‌توان یک مایع یا جامد را به آسانی متراکم کرد.

گفت‌وگو کنید صفحه 23 علوم هفتم

نمودار زیر میزان افزایش حجم مقدار یکسانی از چند ماده را در اثر گرم کردن به مقدار یکسان نشان می‌دهد. درباره داده‌ های این نمودار در کلاس گفت‌وگو کنید.

جواب : اگر مقدار یکسانی از گاز، مایع، جامد فلزی و جامد نافلزی را به مقدار یکسان گرم کنیم، میزان افزایش حجم آنها با هم متفاوت خواهد بود. هر چه فاصله مولکول‌ها از هم بیشتر باشد و ملکول‌ها آزادی عمل بیشتری داشته باشند، در اثر گرم کردن بیشتر افزایش حجم پیدا می‌کنند. بنابراین در اثر گرم کردن، افزایش حجم گازها بیشتر از مایعات و افزایش حجم مایعات بیشتر از جامدات می‌باشد. از بین جامدات هم فلزات که به صورت شبکه‌ای از اتم‌ها در کنار هم قرار گرفته‌اند راحت‌تر از نافلزات حجمشان افزایش پیدا می‌کند. اتم‌ های نافلزات درون ساختار مولکولی قرار دارند و بین مولکول‌ های آنها نیز پیوند های ی وجود دارد که این ساختار باعث می‌شود افزایش حجم سخت‌تر صورت گیرد.

آزمایش کنید صفحه 23 علوم هفتم

یک بطری شیشه‌ای بردارید و یک بادکنک را محکم به درِ آن ببندید. حال یک پارچ پلاستیکی را تا نیمه از آب سرد پر کنید و بطری را درون آن قرار دهید؛ سپس پارچ پلاستیکی را تا نیمه از آب داغ پر کنید و دوباره بطری را درون آن قرار دهید. مشاهدات خود را یادداشت کنید.
هشدار: هنگام استفاده از آب داغ نکات ایمنی را رعایت کنید.
جواب : آب سرد اطراف بطری شیشه‌ای سبب می‌شود فاصله مولکول‌ های هوا از هم کم‌تر شده و حجم آن کاهش یابد. بنابراین بادکنک خالی می‌شود و بالعکس، آب داغ اطراف بطری شیشه‌ای سبب می‌شود فاصله مولکول‌ های هوا از هم بیشتر شده و حجم آن افزایش یابد. بنابراین مقداری از هوا وارد بادکنک می‌شود و بادکنک باد می‌شود

فکر کنید صفحه 24 علوم هفتم

شکل الف، وضعیت ذره‌ های هوای درون بطری را هنگامی که در آب سرد قرار دارد، نشان می‌دهد. با توجه به آنچه آموختید، وضعیت ذره‌ های هوای درون بطری را، هنگامی که در آب داغ قرار دارد (شکل ب) رسم کنید. پاسخ خود را توضیح دهید.

جواب : ذره‌ های هوای درون بطری هنگامی که در آب سرد قرار دارد فاصله کمی نسبت به هم دارند. هنگامی که بطری درون آب داغ قرار می‌گیرد ذره‌ های هوا جنبش بیشتری پیدا می‌کنند و فاصله‌ٔ آنها بیشتر می‌شود. بنابراین فضای داخل بطری و بادکنک را پر می‌کند و باعث باد شدن بادکنک می‌شوند.

همگام درس ، HamGamDars.com