معنی درس ششم فارسی نهم (آداب زندگی) + حکایت شو، خطرکن!

معنی درس آداب زندگی فارسی نهم (درس 6) + حکایت شو، خطرکن!

معنی درس ششم فارسی نهم

معنی درس آداب زندگی فارسی نهم (درس 6) + حکایت شو، خطرکن!

نام درس : آداب زندگی + حکایت شو، خطرکن! | موضوع : معنی کلمات – معنی شعر | پایه نهم

معنی درس ششم فارسی نهم

🧧 معنی فارسی نهم / درس ششم :: آداب زندگی + حکایت شو، خطرکن!

معنی کلمات آداب زندگی فارسی نهم

بدان: آگاه باش / مادام: همواره، همیشه
اصیل: با اصل و نسب، نژاده / صحبت: هم نشینی و معاشرت
خاصه: مخصوصا / بگریز: فرار کن
طالب: جوینده، خواهان، دانشجو / طعن: سرزنش
استراق سمع: پنهانی و دزدیده گوش دادن / عز: ارجمندی
داعیه: انگیزه، علت / وجه: راه، قصد، صورت
شوکت: شکوه  / بی هنر: بی فضیلت و بی معرفت
خیره: بیهوده، بیپروا / پست: فرومایه، خراب، خوار، زبون
رحلت: کوچ، سفر / جاه: مقام، درجه، شکوه
مداخلت: دخالت کردن / خوض نمودن: فرو رفتن
مغیلان: خار، نوعی خار / داد: عدل، حق

جواب درس 6 فارسی نهم

بدان که مردم بی هنر مادام بی سود باشد، چون مغیلان که تن دارد و سایه ندارد

معنی: ای پسر بدان که انسان بی فضیلت همیشه بی فایده است، مانند درختچه خارشتر که جسم دارد ولی سایه ندارد.(این عبارت آرایه ی تشبیه دارد)

نه خود را سود کند نه غیر خود را؛
معنی: (چنین انسانی) نه برای خود سودمند است و نه برای دیگران.

جهد کن که اگر چه اصیل وگوهری باشی گوهرتن نیز داری که گوهرتن از گوهر اصل بهتر بود؛
معنی: با وجود داشتن اصل و نسب نیکو تلاش کن شایستگی فردی نیز داشته باشی زیرا شایستگی فردی از اصل و نسب نیکو بهتر است.

چنان که گفته اند: بزرگی خرد و دانش راست نه گوهر و تخمه را،
معنی: زیرا همان گونه که گفته اند: بزرگی انسان به عقل و دانش اوست نه به اصل و نژاد او

اگر مردم را با گوهر اصل گوهر هنر نباشد، صحبت هیچ کس را به کار نیاید.
معنی: اگرانسان همراه با اصل و نسب نیکو شایستگی فردی نداشته باشد، برای همنشینی با هیچ کسی مناسب نیست.

در هر که این دو گوهر یابی، چنگ در وی زن و از دست مگذار که وی همه را به کار آید.
معنی: درهر کس این دو ویژگی( اصل و نسب نیکو و شایستگی فردی) را یافتی با او ارتیاط برقرار کن و او را از دست نده زیرا چنین انسانی برای همه سودمنده است

 

*سخن نا پرسیده مگوی و از گفتار خیره پرهیز کن . چون باز پرسند ، جز راست مگو. تا نخواهند ، کس را نصیحت مگوی و پند مده ؛ خاصّه کسی را که پند نشنود که او خود اوفتد.

معنی: تا حرفی را از تو نپرسیده‌اند ، چیز نگو و از سخن بیهوده دوری کن. وقتی از تو چیزی می‌پرسند ، فقط حرف راست بگو. تا از تو نخواسته‌اند کسی را نصیحت نکن و پند نده ؛ مخصوصاً کسی که پندها را نمی‌شنود و نمی‌پذیرد ، زیرا چنین کسی خودش گرفتار می‌شود.

لغت : نا پرسیده : نپرسیده / گفتار : سخن / خیره : بیهوده / خاصه : مخصوصاً / خود اوفتد : خودش گرفتار شود.

نکته دستوری : باز پرسند : فعل پیشوندی / راست : صفت جانشین اسم (= حرف راست)

 

* در میان جمع هیچ کس را پند مده. از جای تهمت زده پرهیز کن و از یار بد اندیش و بد آموز بگریز. به غم مردمان شادی مکن تا مردمان نیز به غم توی شادی نکنند.

معنی: در میان جمع کسی را نصیحت نکن . از رفتن به جایی که مردم به آن گمان بد دارند ، دوری کن و از دوست بدخواه و بد اندیش فرار کن. با غم و اندوه مردم خوشحال نشو تا این که مردم نیز در غم تو شادی نکنند.

تهمت زده : مشتق – مرکّب / بد اندیش و بد آموز : صفت مرکّب / مردمان : ساده / شادی : مشتق / مده و مکن : فعل نهی

* داد ده تا داد یابی . خوب گوی تا خوب شنوی . اگر طالب علم باشی ، پرهیزگار و قانع باش و علم دوست و بردبار و کم سخن و دور اندیش.

معنی: حقّ مردم را بده تا به حقّت برسی. حرف خوب بزن تا حرف خوب بشنوی ، اگر خواهان علم و دانش هستی ، پرهیزگار و قانع باشد و دوست دار علم ، شکیبا ، کم حرف و آینده نگر باش.

لغت :داد : عدل و انصاف ( داد ده : حق را بده ، با عدل و انصاف ، رفتار کن.) / طالب : خواهنده ، طلب کننده/ پرهیزگار : پارسا / دور اندیش : آینده نگر

نکته دستوری :پرهیزگار : مشتق / علم دوست ، بردبار ، کم سخن و دور اندیش : مرکّب / فعل اسنادی « باش » بعد از « دور اندیش » به قرینه‌ی لفظی ، حذف شده است و تمام واژه های « پرهیزگار ، قانع ، علم دوست ، بردبار ، کم سخن و دور اندیش » ، نقش مسندی دارند.

 

* فراخ دلی خواهی تن آسانی را بگذار . کم خصمی خواهی ، به خود مشغول باش . خلق را دوست خواهی مال را دشمن گیر . خود را آسوده خواهی ، بد مکن. شر نخواهی ، بد بگذار. جنگ نخواهی ، تحمّل کن. دعا را بهتر از سپاه دان. امید را بهتر از گنج دان. هرچه دون خدای است همه را باطل دان. بلا از دوست عطاست ، پس ، از عطا نالیدن خطاست.

اگر آسوده خیال می‌خواهی ، تنبلی را رها کن . اگر می‌خواهی که دشمن ، کم‌تر داشته باشی ، به کار خودت مشغول شو. اگر می‌خواهی مردم با تو دوست باشند ، دشمن مال و ثروت باش. اگر می‌خواهی آرامش و آسایش داشته باشی ، کارهای بد ، انجام نده . اگر می‌خواهی از شرّ و بدی در امان باشی ، بدی را کنار بگذار. ( در حقّ کسانی بدی نکن ) . اگر خواستار جنگ و دعوا نیستی ، سختی‌ها و ناملایمات را تحمّل کن . مناجات با خدا را ( کمک خواستن از خدا را) بهتر از قدرت سپاه و لشکر بدان . امیدواری را بهتر از گنج و ثروت بدان.

معنی: هر چیزی که غیر از خداست ، باطل بدان ، بلا و رنجی که از جانب خدا باشد ، بخشش و عطا است و نالیدن از عطا و بخشش اشتباه است.

لغت :فراخ دلی : آسودگی خیال ، بی باکی/ تن آسانی : تنبلی / کم خصمی : کم دشمن بودن / شر : بدی / بگذار : رها کن / دون : غیر / عطا : بخشش / مال را دشمن گیر : مال اندوزی نکن ، بخشنده باش

آرایه :دوست و دشمن : تضاد / جنگ و سپاه : مراعات نظیر / عطا و خطا : جناس و سجع

نوع نثر : ساده و روان

از : اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین توسی

* آدمی باید که بسیار نگوید و سخن دیگری به سخن خود قطع نکند و هر که حکایتی یا روایتی کند و او بر آن واقف باشد ، وقوف خود بر آن اظهار نکند ، تا آن کس آن سخن به اتمام رساند و چیزی را که از غیر او پرسند ، جواب نگوید.

معنی:  آدم نباید بسیار حرف بزند و نباید حرف دیگری را با حرف خود ، قطع کند. اگر کسی حکایتی یا روایتی را بیان می‌کند و او بر آن موضوع آگاهی دارد ، آگاهی خود را آشکار نکند تا آن شخص ، حرفش را به پایان برساند و چیزی را که از دیگران می‌پرسند ، پاسخ ندهد.

لغت :آدمی : انسان / حکایت : قصّه و داستان / واقف : آگاه ، باخبر / وقوف : آگاهی / اظهار : آشکار و بیان / اتمام : پایان

توجه : واقف و وقوف ، هم خانواده هستند.

 

* اگر سؤال از جماعتی کنند که او داخل آن جماعت بود ، بر ایشان سبقت ننماید و اگر کسی به جواب مشغول شود او بر بهتر جوابی از آن قادر بود ، صبر کند تا آن سخن ، تمام شود ، پس جواب خود بگوید بر وجهی که در متقدّم طعن نکند.

معنی: اگر از گروهی ، پرسشی شود که او هم در میان آن‌هاست ، در جواب دادن بر دیگران ، پیشی نگیرد و اگر کسی مشغول جواب دادن باشد و او قادر است که بهتر جواب دهد باید صبر کند تا حرف و جواب آن شخص تمام شود ، سپس جواب خود را به گونه ای بگوید که شخص قبلی ، مورد تحقیر و نکوهش قرار نگیرد.

لغت :جماعت : گروه / سبقت : پیشی گرفتن / بر وجهی : به گونه ای ، به صورتی / متقدّم : پیشین ، قبلی / طعن : سرزنش ، نکوهش

* در محاوراتی که به حضور او میان دو کس رود ، خوض ننماید و اگر از او پوشیده دارند ، استراق سمع نکنند و تا او را با خود در آن مشارکت ندهند ، مداخلت نکند.

معنی: به گفت و گو هایی که در حضور او بین دو نفر انجام می‌گیرد ، دقّت و فکر نکند و اگر آن‌ها ، سخنشان را از او مخفی می‌کنند ، دزدیده گوش نکند و تا وقتی که او را در گفت و گوی خود ، شرکت ندادند ، دخالت نکند.

لغت :محاورت : ج محاوره ، گفت‌وگوها ، گفتارها / خوض نمودن : در امری اندیشیدن ، به عمق و ژرفای چیزی فکر کردن / استراق سمع : پنهانی گوش کردن ، دزدیده گوش کردن / مشارکت : شرکت دادن .

معنی درس 6 فارسی نهم

معنی حکایت شو ، خطرکن!

 

امیر خراسان را پرسیدند که تو فردی فقیر و بی چیز بودی و شغلی پست داشتی ، به امیری خراسان چون افتادی ؟

معنی:  از امیر خراسان پرسیدند که تو شخص تهیدست بودی و کاری بی ارزش داشتی ، چگونه به امیری خراسان رسیدی ؟ ( چگونه امیری خراسان را شروع کرد ؟)

لغت :امیر خراسان : احمد بن عبدالله خجستانی / چون : چگونه / افتادی : ( در این جا به معنی شروع کردی و مشغول شدن . به نقل از فرهنگ سخن دکتر حسن انوری)

* گفت : روزی دیوان « حنظله ی باد غیسی » همی خواندم ، بدین دو بیت رسیدم :

معنی:  گفت : روزی ، دیوان اشعار حنظله با غیسی را می خواندم ، به این دو بیت رسیدم :

نکته ی دستوری :روزی : قید زمان / همی خواندم : ماضی استمراری

بیت 1 :مهتری گر به کام شیر در ، است شو خطر کن زکام شیر ، بجوی

معنی:  اگر بزرگی و سروری ، در دهان شیر باشد برو و اقدام به کاری خطرناک کن و آن را از دهان شیر بگیر

لغت :مهتری : بزرگی ، سروری / کام : دهان / شو : برو / خطر کن : اقدام به کارهای خطرناک کردن (ریسک کردن)

نکته دستوری :مهتری : مشتق «ی» : مصدری است : مهتر بودن / کام ر مصراع اول : متمّم است که دارای دو حرف اضافه ی « به » و « در » است . این شیوه مربوط به سبک قدیم است. / وش : فعل امری / خطر کن و بجوی : فعل امری

بیت 2 :یا بزرگی و عزب و نعمت و جاه یا چو مردانت ، مرگ رویاروی

معنی:  یا باید بزرگی و ارجمندی و ثروت و مقام ، بیابی یا یان که مثل مردان بزرگ با مرگ ، روبرو شوی.

لغت :عزّ : ارجمندی / جاه : مقام ، شکوه

نکته دستوری :بزرگی : مشتق / رویاروی : مشتق ، مرکّب ( روی + ا : میانوند + روی )

* داعیه ای در باطن من پدید آمد که به هیچ وجه در آن حالت که اندر بودم ف راضی نتوانستم بود دارایی ام بفروختم و اسب خریدم و از وطن خویش ، رحلت کردم.

معنی: انگیزه ای در دلم پیدا شد که اصلاً نتوانستم به وضعیتی که داشتم ، راضی باشم . تمام مال و ثروتم را فروختم و اسبی خریدم و از سرزمین خود ، سفر کردم

لغت : داعیه : انگیزه ، علت / باطن : درون ، دل / به هیچ وجه : اصلا ، هرگز / دارایی : ثروت و مال / رحلت : سفر کردن ، کوچ کردن

* به دولت صفاریان پیوستم . هر روز بر شکوه و شوکت و لشکر من افزوده می گشت و اندک اندک ، کار من بالا گرفت و ترقّی کردم تا جمله خراسان را به فرمان خویش در آوردم . اصل و سبب ، این دو بیت بود.

معنی: به حکومت صفاریان پیوستم . هر روز عظمت و مقام و لشکر من بیشتر می شد و کم کم در کارهایم پیشرفت و ترقی کردم تا همه ی خراسان را تحت فرمان خود ، در آورم. علّت این کار ، تأثیر این دو بیت در من بود.

لغت :شوکت : عظمت ، بزرگی / بالا گرفتن : رشد کرد ، پیشرفت کردن / جمله : همه ، همگی

جهت مشاهده دیگر کتاب ها میتوانید از سایت همگام درس استفاده کنید. همچنین پیشنهاد میشود از جواب درس 7 فارسی نهم و همچنین معنی 7 فارسی نهم نیز دیدن فرمایید.

جهت مشاهده سوالات و گام به گام کتاب های خود؛ کافیست نام درس یا شماره صفحه آن را به همراه عبارت "همگام درس" در گوگل جست و جو کنید.

مطالب مرتبط

اینترنت شما در
همگام درس
همیار
۵۰%رایگان محاسبه میگردد
ترک ارسال پاسخ به Mina لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  • Mahdiyeh :

    ممنون

  • 🙁🎬.girl? Umm :

    حجی مخم ترکید از بس خوندم:) ب ما رحم کنین چیزی ع دار دنیا کم‌ نمیشع ب خودا:|

  • sAba :

    سختههههههههههه

  • روئین :

    فردا ۰ نشیم صلوات

    • نازی :

      اللهم صل علی محمد وال محمد وعجل فرجهم 😂😂😂😂😂

    • Mahdiyeh :

      عالی بود

  • Mina :

    عالی

  • A.R :

    خیلی عالیه دستتون درد نکنع

  • Mobina :

    سلام و خسته نباشید خدمت سازنده ی خوب سایت و برنامه
    اول از همه اینو بگم که واقعا سایت عالی ای هست و تمام مطالب رو جز به جز داره ممنون بابت برنامه و سایت عالیتون
    دوما اینکه خواهشا قسمت های حذف شده ی کتاب رو تو این درس حذف کنید چون امکان داره تعدادی از بچه ها قاطی کنن. قسمت هایی که باید حذف بشه (عمردر پرستش…)تا((با تنهایی بساز.) و بند بعدی(فراخ دلی..)تا(ثروت بدان.)و بند بعدی هم تا (نکند اول) هست ادامه ش نیست و دو بند آخر کامل هستن.
    باز هم تشکر میکنم از شما♥️

    • آرمین :

      ت چ حصله ای داری رفتی قسمت های حذف شده هم خوندی 😂😊🥰

  • حسین :

    بله درسته لطفا ویرایش دهید

  • عمیرم :

    ایکاش تو کلمع ها َ ِ ُ هم میزاشتین

  • محمد :

    عالیییییییییییییی

  • 😐 :

    حاجی درس نمی‌خونی چه ربطی داره الکی دروغ چرا میگی
    یکم تنبلی درونی رو بذار کنار 😐

  • زینب :

    عالی

  • Zahra_coda_7773 :

    الان پیام این حکایت جیه ؟!

  • حَورا :

    خیلی ممنون
    خسته نباشید برنانه خیلی خوبه 👌
    لطفا اگه میشه اول هر درس یه بیت شعر هم هست اونارو هم معنی و آرایه هاشو بگید ♥️

  • دانش آموز :

    خیلی طولانی

  • Venom :

    چقد طولانیه جر خوردیم😑😂

  • nazaninzahraghafoori1@gmail.com :

    وااااای چقد زیاده🥲🥲

    • عسلم :

      عالی بود ولی برای منی که فردا امتحان دارم خیلی زیاد بود

  • Abbas :

    عالی ولی خوبع 😂☹😲😳👿

  • Abbas :

    عالی ولی خیلی طولانیه ادم دیونع میشع 😂☹😲😳👿

  • Amir reza :

    خیلی زیاده اه

  • Mohadese :

    مغزم درد میکنه فردااام از این درس امتحان دارم😭

  • Roya :

    👍🏻👍🏻👍🏻

  • محمد رضا :

    خیلییییی طولانیه

  • مهلا :

    خیلی کامل و عالیه

  • زهرا :

    عالی بود فارسی امسال سخت بود ولی با کمک کتاب آموزشی خیلی آسان شده

  • فاطمه :

    سلام به همگی
    ممنون از مطالب عالی و کاملی که ارائه دادید…..
    فقط میخواستم بگم که در ویرایش جدید کتاب فارسی نهم، درس ششم این بخش حذف شده (عمر در پرستش…. بهتر از گنج و ثروت بدان) و ( و هر که حکایتی یا روایتی کند ……. جواب نگوید). اگه میشه لطفاً این بخش ها رو حذف کنید تا بقیه دچار اشتباه نشن. ممنون بابت مطالب خوب‌تون

    • امیر محمد :

      خانم عزیز اشتباه نوشتی باید مینوشتی حذف نکنید 😁😁😂😂😅😘😝😘😘😁😁😁😆😆😆😅😅😂😂😂

  • Artemis :

    امسال واقعا مطالبتون برای تمام دروس کامل و بسیار عالیه
    واقعا ممنون

  • شادی :

    خیلی طولانیه ادم دیونه میشه اه😩

    • Parsa yz :

      بیا من خودم برات میخونم😂❤️

    • Aref :

      بیا من برات راهت یع روش بگم بهتر یاد بگیری

      • ابوالفضل :

        🤧به ما هم بگو

  • اهو :

    وااای چقد طولانیه اوووفععی

    • خدا :

      خیلی طولانیه😩

      • Alireza :

        ممنونم
        خیلی خوبه
        😎👊

      • Army*jimi :

        عررر من فردا امتحان دارم و باید بخونممممم و این بیت ها خیلی طولانیهههه😭😭😭😭😭

    • Erfan :

      آنقدر طولانیه آدم قاطی میکنه

    • Erfan :

      اره والا

      • Mood/: :

        دمتون گرم

      • شرف سیز :

        مغزتون ایراد داره به اینا میگین سخت؟فکر بکنی جوابشو میتونی پیدا کنی تو ذهنت

    • کلاس نهمی :

      خیر شما انگیزه خوندنشو ندارین

      • :

        پرفسور ماشالا باهوش